Müzikte Romantik Dönem Bestecileri, Serhan Bali - İnceleme

Serhan Bali’nin çalışması, bir müzik kitabı olmanın ötesinde tarihsel, ekonomik ve toplumsal ögelerin hepsinin birleşimini sunan değerli bir yapıt.

Çağlar boyu müzik, tınılarını ve karakteristik özelliklerini içinde bulunduğu dönemin yapısından alan, döneminin sosyokültürel yapısını yansıtan bir araç olarak karşımıza çıkmıştır. Zaten insanoğlunun doğada duyumsadığı seslerin her birine bir anlam yükleme isteği ve içgüdüsü bu serüveni çok daha gerilere götürebilir. Klasik Batı Müziğini ele aldığımızda, her dönemin bestecilerinin dönemsel farklılıkları eserlerine yansıttığını ve genel olarak bu bütünlüğün tüm dönem bestecilerinde gözlemlendiğini görürüz. Nasıl ki Rönesans döneminde Hümanizm ve çokseslilik gelişirken, Klasik dönemde de aydınlanmanın rasyonalitesi başrol oynuyorsa, Romantik dönemde de bu rasyonaliteye başkaldırış, duyguların ön plana çıktığı lirik tınılarla olmuştur. İşte tam bu noktada Realist düşüncenin yerini ideallere ve öznel tanımlara bıraktığı Romantik dönem, Serhan Bali’nin Vakıfbank Kültür Yayınları’ndan yayınlanıp okuyucularla buluşan Müzikte Romantik Dönem Bestecileri isimli kitabıyla 560 sayfalık bir serüvene çıkarıyor bizleri. Bu serüven Bali’nin belirlediği 73 bestecinin hayatlarını ve eserlerini dönemin sahip olduğu dinamikler içinde harmanlayıp analitik bir düzlemde gözler önüne seriyor.

Bir Klasik Batı Müziği yapıtını çözümlemenin ilk önce bestecisinin bu toplumsal/sosyal dinamikler içinde yerini algılamaktan geçtiğini çok iyi bilen Bali, Romantik dönem bestecilerin içlerinde bulunduğu değişen dünya ile birlikte kendilerinden önce tarih sayfalarında yerlerini almış bestecilere oranla çok daha fazla bir entelektüel birikime sahip olduklarını analizleriyle doğruluyor.

Bali’nin bu eserini alıştığımız sıradan monografilerden çok daha farklı bir yere koymamız gerekir. Kapsamlı yapısıyla alanında Türkçe yazılmış tek kaynak olması ve anlatımının içinde dönemin müzik dehalarının günlük yaşantılarından izlerle birlikte toplumsal/sosyal dinamiklere de değinmesi eseri bu ayrı yere koymamızı sağlıyor. Bir Klasik Batı Müziği yapıtını çözümlemenin ilk önce bestecisinin bu toplumsal/sosyal dinamikler içinde yerini algılamaktan geçtiğini çok iyi bilen Bali, Romantik dönem bestecilerin içlerinde bulunduğu değişen dünya ile birlikte kendilerinden önce tarih sayfalarında yerlerini almış bestecilere oranla çok daha fazla bir entelektüel birikime sahip olduklarını analizleriyle doğruluyor. Özellikle bireysel özgürlük ve kiliseye başkaldırışın yeni sınıflar ortaya çıkardığı bu dönemde sarayın baskısından kurtulan ve kendilerine yeni dinleyici kitleleri yaratan besteciler, geniş kitlelere ulaşmanın verdiği yeni bir soluk ve özellikle Sanayi Devrimi’nden sonra gelişmeye başlayan teknolojik imkânlarla belli bir zümreye hitap eden oda müziğinden uzaklaşarak daha gelişmiş müzik aletleri ile çok daha karmaşık yapıdaki senfoniler icra etmeye başlarlar. Karmaşıklaşan bu yapı, dönem müziğini icra edilmesi zor, kuvvetli bir entelektüel birikime sahip müzisyenlerce yapılabilecek olan bir noktaya taşır. Serhan Bali eserinde bu müzikal transformasyonu tarihsel anekdotlarla harmanlayarak etkili bir anlatım ve kuvvetli bir neden-sonuç ilişkisiyle ortaya koyuyor.

Bir müzik kitabı olmanın ötesinde tarihsel, ekonomik ve toplumsal ögelerin hepsinin birleşiminin önemli bir rol oynadığı değişimi oldukça yalın bir anlatımla okuyucuya sunan çok değerli bir yapıt olarak karşımıza çıkıyor Bali’nin çalışması.

Serhan Bali’nin Müzikte Romantik Dönem Bestecileri isimli eseri, bizlere dünya tarihinde yeni bir sayfa açacak olan Sanayi Devrimi, Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi ve Fransız İhtilali’nin cereyan ettiği on dokuzuncu yüzyılda değişen “insan”ı; insanın en temel gereksinmelerini karşılamak için kullandığı sesi araç edinen sanat biçimi olan “müzik” ile anlatıyor. Bir müzik kitabı olmanın ötesinde tarihsel, ekonomik ve toplumsal ögelerin hepsinin birleşiminin önemli bir rol oynadığı değişimi oldukça yalın bir anlatımla okuyucuya sunan çok değerli bir yapıt olarak karşımıza çıkıyor Bali’nin çalışması. Klasik müzik bestecilerinin bu önemli dönemde icra ettiği ve kulağımızda yer etmiş bestelerini analitik bir bakış açısıyla hem de hiç teknik terimlerle yorulmadan incelemek sizleri tarihsel keyifli bir yolculuğa çıkaracak.

*Bu yazı Varlık Dergisi Şubat, 2019 sayısında yayımlanmıştır.