Kitap Okumayı Hobi Olarak Değerlendirmekten Vazgeçmeliyiz

Felsefeden, ekonomiye, tarihten sinemaya pek çok alanda kitap portföyünü okuyucunun ilgisine sunan ve son olarak Türk edebiyatının önemli kitaplarından biri olan Kürk Mantolu Madonna'yı da özel baskısıyla kitapseverlerle buluşturan Vakıfbank Kültür Yayınları'nın Yayın Danışmanı Ekrem Demirli ile konuştuk. Altı yıllık danışmanlık macerasından yayın politikalarına kadar samimi açıklamalar yapan Demirli, 'Kitap okumayı boş vakti değerlendirmek, bir hobi olarak görmekten vazgeçmek gerekir.' dedi.
- VakıfBank Kültür Yayınları olarak altı seneyi geride bıraktınız. Bu yolculuk nasıl gidiyor?
- Bizim düsturumuz, "Bilgi insanlığın ortak vakfıdır" şeklinde belirlediğimiz ilkedir. Bu cümle bizim yapmak istediğimizi yeterli bir şekilde açıklıyor. Yolculuk biraz meşakkatli, inişli ve çıkışlı ama belirlenmiş bir maksada doğru kararlılıkla yol alıyoruz. Ülkemizde yayıncılık, bilhassa da proje kitaplarla ilgili yayın yapmanın güçlükleri malum. En ciddi sorunlardan birisi farklı dillerdeki özel kitaplarda çeviri yapabilecek dikkatli çevirmen, uzman editör bulmadaki güçlük. Buna bir de okurun dikkatinin bu tarzdaki eserlere çekmenin güçlüğünü eklerseniz, kitabın okura ulaştırılması ciddi sorun haline geliyor. VBKY, ülkenin hemen bütün üniversiteleriyle irtibat kurmaya gayret ederek yayın çeşitliliğini ve derinliğini sürdürmeye çalışıyor, belirlediği kitapları okurlarına ulaştırmak için azimle çalışıyor. Bu uğurda da okuyucuların nezdinde ciddi bir umut yaratmışa benziyor. Fakat gerçekten uzun bir yolculuktan söz ediyoruz, kalıcı olmak gerekiyor, birkaç sene sonra "iyi bir yayıneviydi" şeklinde hatıralarla anılmak veya iyi bir tat bırakmış olmakla kalmak istemiyoruz. Farklı kültür ve yaşlardaki geniş bir okur kesimiyle yolculuğu sürdürmek istiyoruz.

- Tarih, felsefe, sanat, iktisat, edebiyat başta olmak üzere pek çok alanda kitaplar yayınlıyorsunuz. Kitapseverler en çok hangi tarz kitaplara ilgi gösteriyor?
- Dönem dönem değişiklik arz ediyor, bu alanlardaki hemen her kitap belli bir ligi görüyor, fakat bazen bazı kitaplar dönemle bağlantılı olarak öne çıkabiliyor. Mesela genellikle okurlar, tarih kitaplarına kısmen edebiyat eserlerine ilgi gösteriyorlar. Biz de bu alanda değerli kitaplar hem telif hem tercüme olarak yayınladık. Felsefe kitapları bizim yayınevi için ayrıcalıklı eserler, kısa zaman içinde daha geniş bir külliyata ulaşmış olacağız. Bu konuda bir de Kant Dergisi diye bir çalışmamız var, burada ülkemizdeki seçkin bir felsefe topluluğunun yayınladığı yazılara yer veriyoruz. Bir dergi formatında yayınlanıyor, zamanla felsefe alanında başka çalışmalar, başka felsefe topluluklarının ürünlerini okurlara takdim ederiz. Önümüzdeki sene felsefe ve edebiyat alanında daha büyük yayınlar gelecek. Edebiyat alanında yeni yayınlayacağımız ülkelerin edebiyat tarihleriyle ilgili kitapların ciddi bir ilgi göreceğini umuyoruz.
- Bir kitabı basmaya nasıl karar veriyorsunuz ve o kitabı nasıl seçiyorsunuz?
- Bu konuda birçok yayınevinde olan bir sürecimiz var: Editör kadromuz, sahanın uzmanı hocalarla istişare ederek liste hazırlıyor, bu listenin iyi seçilmiş kitaplardan oluşması gerekiyor, daha sonra kitapları aramızda tartışıyoruz, uygun gördüğümüz listeye son halini veriyoruz. Bazen bize müracaatlar geliyor, çeviri veya telif önerileri oluyor, biz de yayın politikamıza göre kitapları değerlendiriyoruz. Kitap bu süreç içinde birçok kere okumadan geçiyor, nihayetinde yayın danışmanı tarafından okunuyor. Bu şekilde kitap yayımlanıyor. Aşağı yukarı oturmuş ilkelerimiz, belirlenmiş çizgimiz olması hasebiyle gelebilecek kitaplar az çok o istikamette oluyor.
- Türk edebiyatında baskısı uzun yıllar önce tükenmiş kitapları da okuyucularla tekrar buluşturuyorsunuz. Son olarak Kürk Mantolu Madonna'yı yeni baskısıyla okuyucuya sundunuz. Bu kitabın edebiyat dünyamız için öneminden bahsedebilir misiniz?
- Öteden beri Cumhuriyet'in kurucu klasiklerine ulaşmak istiyorduk, bu kitap yayın hakları müsait olunca yayımlamaya karar verdik. Fakat yayımlarken en azından birkaç katkı sağlamak, bazı haritalar, bazı bilgilerle kitabı daha anlaşılır hale getirmek istedik. Bu kitap Türkiye'de en sevilen kitaplardan birisi olmuştur. Bunun nedenleri üzerinde birçok iddia ileri sürülebilir fakat Nazım Hikmet'in dikkatini bu kitap bünyesinde yer alan bir önceki hikâyenin çektiğini ve yazarı o hikayeyle ilgili teşvik ettiğini hatırlamak gerekir. Kanaatimce hikâyenin isminden kaynaklanan dikkat çeken bir cazibesi var. Kürk Mantolu Madonna tabiri bir toplumun bilinç altı kodları hakkında bize ciddi ipuçları verebilecek bir isimlendirme olarak ortaya çıkıyor. Eserin bir aşk hikayesi özellikle bu topraklara mahsus hikâye tadında bir aşk anlatımı olmasının da ciddi etkisi olmalıdır. Dil ve üslup özellikleri de kitabı daha okunabilir hale getirmiş. Fakat galiba en önemli özellik ise hikâyenin kahramanıyla özdeşlik kurabilmede ortaya çıkıyor. Hikâyenin kahramanı sıklıkla karşılaşabileceğimiz örneklerden birisi.

- Toplu taşıma araçlarında ya da tek başına bir kafede otururken insanların ellerinde kitap olurdu. Artık bunun yerini cep telefonları aldı. Bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?
- Bunu çok yadırgadığımı söyleyemem. Bazen vapurda İstanbul manzarasına sırt dönerek telefona bakanları görünce şaşırıyorum, bunu İstanbul'a bir hürmetsizlik olarak gördüğüm oluyor. Fakat bence hele belirli saatler olmak üzere otobüsler, trenler kitap okumak için seçilebilecek yerler değil. Daha doğrusu kitap okuma meselesini otobüs, kafe gibi mahaller olarak düşündüğümüzde okuma seviyesinde ciddi bir terakki olmayacaktır. Kitap okumayı boş vakti değerlendirmek, bir hobi olarak görmekten vazgeçmek gerekir. Bunlar öteden beri okumayı teşvik sadedinde dile getirilen fakat okuma faaliyetini sıradanlaştıran sözlerdir. Bence okuma meselesini özellikle de okuma-yazma meselesini bizim maarif sistemimiz yeni baştan keşfetmelidir. Okuma-yazma faaliyeti özelikle de yazma faaliyeti düşüncenin temelidir. Biz yazarak düşünürüz, okuyarak düşüncemizi başka insanların ürünlerine açarız. Bunu hayatımızın en değerli vakitlerini dolduran bir faaliyet olarak yerine getirmek gerekir. Boş vakitlerde veya otobüslerde okunabilecek kitaplar bize sadece okumuşluk hissi verir fakat bizi esas bir yolculuğa taşımaz. Doğrusu biz otobüste, yolculuklarda okunabilecek kitaplardan ziyade özel vakit ve dikkat gerektirebilecek kitaplar yayımlamak isteriz, böyle bir vakit ayıran okurları muhatap görmek isteriz.

AYDINLARIN ARAYIŞLARINA DİKKAT ÇEKEREK DÜŞÜNCE DÜNYASINA BİR KAPI AÇIYORUZ
- Geç dönem Osmanlı Erken Dönem Cumhuriyet isimli bir kitap serisi yayınlıyorsunuz. Bu seriyle ilgili bize bilgi verir misiniz?
- Ülkemiz bazen güncel konuşmalar, tartışmalar içerisinde sıkışıp kalıyor, medya ve sosyal medya sığlığı düşünce iklimini daraltıyor, bundan çıkış yollarından birisi daha geniş bir zaman ve mekân diliminden hadiselere bakabilmek, daha geniş bir ufuk içerisinde meseleleri değerlendirebilmektir. Biz günümüz düşüncesinin kaynaklarını teşkil edebilecek Osmanlı'dan Cumhuriyet'e edebiyat, tarih, kurumlar, felsefe gibi alanlarda sürekliliği ortaya çıkartmak üzere bu dönemdeki kitaplara odaklandık. Buradaki amaç iki asırlık süre dahilinde bu topraklarda ortaya çıkan tartışmalara, aydınların arayışlarına, verdikleri ürünlere dikkat çekerek düşünce dünyasına bir kapı açmak, yeni gelişmelere katkı sağlamaktır. Osmanlı'dan Cumhuriyet'e geçişte aydınların büyük bir mücadele verdiğini, gerçekten mühim eserlerle kendilerini ve toplumlarını anlamaya çalıştıklarını yeni tarzlar ve üsluplar aradıklarını görmekteyiz. Bu amaçla böyle eserler, iki asırlık süreçteki düşünce hayatımızın sorunları kadar imkanlarına dikkatimizi çekiyor. Belki geleceğe daha büyük bir umutla bakmaya zemin teşkil ediyor.
- Bu seride hangi kitaplar var?
- VBKY'nın bu alandaki önemli çalışmalarından birisi büyük edebiyatçımız Ahmet Rasim'in bütün eserlerini yayınlama projesidir. Gerçekten de Ahmet Rasim oluşturduğu geniş kelime dağarcığıyla edebiyatımızda çok önemli bir yerde duruyor. Bunun yanı sıra Memduh Şevket'in eserleri de önemli bir çalışma oldu. Romanın Eşiğinde serisi özellikle Osmanlı'nın son dönemlerindeki aydın hareketlerini ve edebiyattaki yenilenme çabalarını gösteren mühim eserler olarak görüldü. Bu alanda başka birçok kitap daha yayın projemizde mevcuttur.

*Bu yazı ilk olarak Sabah'ta yayımlanmıştır.