Para

Paranın ekonomik, siyasi, sosyal ve kültürel panoraması

VakıfBank Kültür Yayınları, edebiyat ve tarih alanındaki yeni kitaplarını okurlarına sunmaya devam ediyor. Ahmet Midhat Efendi’nin “Para”, Esma Gül Yetiş Doğan’ın “Osmanlı İç Borçlanma Sisteminde Modernleşme 1839-1881” ve Ayşegül Can’ın “Türkiye’de Milli Bankacılığın Doğuşu 1908-1918” kitapları raflarda yerini aldı.

VakıfBank Kültür Yayınları’nın (VBKY) yayın yelpazesi yeni eserler ile genişlemeye devam ediyor. Modern Türk edebiyatının kurucularından gazeteci, roman ve tiyatro yazarı Ahmet Midhat Efendi “Para” başlıklı kitabında bireylerin dünyadaki itibarı ile ekonomik itibarı arasındaki iç içe geçen ilişkilere odaklanıyor. Yazar, ilk kez 1887 yılında yayımlanan romanında Sulhi ve Vahdeti karakterleri üzerinden 19’uncu yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı toplumunun para karşısındaki konumlarının temsili bir panoramasını ortaya koyuyor. Okul arkadaşlıklarına, Beyoğlu’ndaki eğlenme ve tüketim tarzlarına, miras hukukuna, gelir kaynaklarına, sigortacılığa, polis teşkilatını manipüle etme taktiklerine, aşk ilişkilerine, kadınların eğitimine, cinsiyetler arası hiyerarşilere de dokunarak yazılan ve günümüz Türkçesine Fatih Altuğ tarafından çevrilen eser, hayatta mutluluğun elde edilmesi esnasında paranın rolü ve işlevi nasıl olmalıdır sorusuna verilen yanıtları okurla paylaşıyor.

İktisat tarihi alanında çalışmalarını sürdüren Esma Gül Yetiş Doğan’ın kaleme aldığı “Osmanlı İç Borçlanma Sisteminde Modernleşme 1839-1881” kitabı Osmanlı ve İngiliz arşiv kaynaklarından faydalanarak 1839-1881 Türk modernleşme tarihinin finansal bir panoramasını çiziyor. Kitapta, yaklaşık 41 yıllık Osmanlı Devleti’nde menkul kıymet ihracına dayalı iç borçlanma araçlarının tarihî gelişimi analiz ediliyor. Bunların rakamsal büyüklükleri, faiz maliyetleri, borçlanmanın sürdürülebilirliği ve kapasitesi, borç ve para krizleri derinlemesine inceleniyor. Kitap, “İç Borçlanmanın Tarihi Gelişimi”, “İç Borçlanma Hacmi”, “Borçlanmanın Sürdürülebilirliği ve Miras” başlıklı üç bölümden oluşuyor. Tanzimat Fermanı’ndan mali iflasla beraber kurulan Düyûn-ı Umûmiyye İdaresi’ne kadar uzanan zamanı kapsayan eser, iktisat tarihi açısından değerli bir çalışma olarak raflarda yerini aldı.

1908-1918 yakın dönem iktisat tarihinin kaynak eserlerinden “Türkiye’de Milli Bankacılığın Doğuşu”, basın ve iktisat tarihi ile uluslararası ilişkiler alanlarında çalışmalarını sürdüren Ayşegül Can tarafından hazırlandı. “Tarihsel Arka Plan” ve “Osmanlı Devleti’nde Milli Bankacılık Faaliyetleri” adı altında iki bölümden oluşan kitapta, “Tanzimat’tan İkinci Meşrutiyet’e Osmanlı Devleti’nde Yaşanan Ekonomik Gelişmeler ve İlk Bankacılık Faaliyetleri”, “Milli Bankacılığa Giden Süreçte İkinci Meşrutiyet Döneminde Uygulanan İktisat Politikaları”, “İstanbul’da Kurulan Milli Bankalar” ve “Taşrada Kurulan Milli Bankalar” başlıkları yer alıyor. Cumhuriyet’in ilanının 100’üncü yıl dönümünde yayımlanan kitapta, Türkiye İş Bankası’na devredilen Osmanlı İtibar-ı Milli Bankası’nın kurumsal öncülüğünde, yaklaşık on yıllık bir dönemde başta İstanbul olmak üzere Anadolu, Rumeli ve Arap vilayetlerinde, tarım ve sanayi kredileri veren tarihin tozlu sayfaları arasında kalan onlarca banka da yeniden gün yüzüne çıkarılıyor.

Kitaptan, Para

“Başlığımızı beğendiniz mi? Hikâyemizin esasını ne tatlı ne önemli bir şey üzerine kurduğumuzu gördünüz mü? Para bu! Parrrrrra! Onu böyle telaffuz eylediği zaman paraya tapan pek çok kişinin gözleri fal taşı gibi parlar. Lokma gibi kabarıp göz yuvalarından dışarı fırlar.”

Kitaptan, Türkiye’de Milli Bankacılığın Doğuşu 1908-1918

“Devlet borçlanmasının geçirdiği değişim ve dönüşüm büyük oranda ülkelerin yaşadıkları tarihî tecrübelerin kamu maliyesine yansımasıdır. Savaşların finansmanının getirdiği zorunluluklar sonucunda siyasi otoriteler genellikle olağanüstü vergiler, para tağşişi, müsadere gibi sıra dışı finansman yöntemlerinin halk nezdinde yarattığı hoşnutsuzluklardan kaçınmaya imkân tanıyan borçlanma araçlarının ihracına yönelmişlerdir.”

Kitaptan, “Türkiye’de Milli Bankacılığın Doğuşu 1908-1918”

“İktisadi alanda başlayan millileşme hareketleri bankacılık alanında da devam etti. Tanzimat döneminden itibaren Osmanlı Devleti’nde yabancı sermayedarlar ve gayrimüslim bankerler tarafından yürütülen bankacılık faaliyetlerinde, İkinci Meşrutiyet bir kırılma noktası oldu. Türk bankacılık tarihinin ilk milli bankaları bu süreçte kuruldu. Böylece Tanzimat döneminde yabancı bankaların Osmanlı ekonomisinde yürüttüğü misyonu ve daha fazlasını İkinci Meşrutiyet döneminde milli bankalar üstlendi.”